PvdA fractie stad Groningen tegen uitbuiting, verdringing en schijnconstructies
De PvdA fractie in onze stad houdt zich al een jaar intensief bezig met de mistanden bij aanbestedingen ten behoeve van projecten in de Gemeente Groningen. Vorig jaar november hebben wij vragen gesteld over de malversaties die plaatsvonden bij de werkzaamheden bij de Sontbrug en het Forum en samen met de SP hebben wij in februari van dit jaar wederom aan de bel getrokken over onze bezorgdheid inzake de misstanden bij aanbestedingen. Op 16 september a.s. wordt het onderwerp, mede op ons verzoek, in de raadscommissie Werk en Inkomen besproken. Daarbij vragen wij onder meer het college maximale druk uit te oefenen op de (onder)aannemers om de werknemers die de Sontbrug hebben gebouwd hun achterstallig salaris te betalen.
Binnenkort zullen er grote projecten in en rondom onze stad aanbesteed worden. Te denken valt aan de aanleg van de Zuidelijke Ringweg, aanpak stationsgebied, HOV-as West en het aardbeving bestendig maken van woningen en gebouwen in onze regio. Onze fractie heeft meerdere keren aangegeven, onder andere met een aangenomen motie, het heel belangrijk te vinden dat werkzoekenden uit onze stad en regio aan deze projecten gaan deelnemen.
Wij hebben geconstateerd dat bij de bouw van de energiecentrales in de Eemshaven tienduizenden werknemers zijn ingezet maar dat daar nauwelijks mensen uit onze regio bij waren betrokken. Door dubieuze praktijken via uitzendbureaus zijn de regels die in Nederland gelden inzake het arbeidsrecht met voeten getreden. Uitbuiting, oneerlijke concurrentie en verdringing op de arbeidsmarkt zijn niet alleen ernstige misstanden maar de aanpak hiervan is ook een voorwaarde om mensen uit onze stad en regio aan het werk te krijgen. Onze fractie verwacht van het Gemeentebestuur een proactieve houding om misstanden bij aanbestedingen te voorkomen en te bestrijden.
Het was tot voor kort erg moeilijk om de mistanden en fraude te bestrijden maar dankzij onze minister Asscher is per 1 juli j.l. de Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS) van kracht. Deze wet die unaniem aangenomen is door de Tweede en Eerste Kamer biedt de mogelijkheid om een einde te maken aan de mistanden bij (onder) aanbestedingen. De WAS is bedoeld om schijnconstructies en misstanden op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Het gaat dan om schijnconstructies die zijn opgezet om de regels en cao-afspraken te omzeilen. Door dergelijke constructies ontstaat oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. De nieuwe wet zorgt voor een eerlijk speelveld op de arbeidsmarkt.
De belangrijkste wijziging die voortvloeit uit de WAS is de ketenaansprakelijkheid. Per 1 juli 2015 kan de werknemer niet alleen zijn werkgever, maar ook diens directe opdrachtgever aanspreken voor voldoening van het volgens de wet of cao verschuldigde loon. Werkgever en opdrachtgever zijn hiervoor hoofdelijk aansprakelijk. Indien er dan nog niet op de juiste manier betaald wordt, kan vervolgens hogere bedrijven in de keten aansprakelijk worden gesteld tot aan de hoofdopdrachtgever toe. Een (hoofd)opdrachtgever kan aansprakelijkheid vermijden door aannemelijk te maken dat hem niet kan worden verweten dat het verschuldigde loon niet is voldaan. Hiervoor zal de (hoofd)opdrachtgever zowel voor- als achteraf maatregelen moeten hebben getroffen om ervoor te zorgen dat het juiste loon wordt betaald. Vooraf kan van de opdrachtgever worden geëist dat hij zich ervan verzekert dat de aan de opdrachtnemer geboden prijs realistisch is bij een correcte betaling van het verschuldigde loon. Daarnaast kan de opdrachtgever onder meer in het contract bepalingen opnemen waarin staat dat (onder) aannemers zich houden aan de geldende cao bepalingen. Achteraf dient de opdrachtgever bij overtredingen een pro actieve houding aan te nemen om eventuele misstanden op te lossen. Dit kan onder meer door een controle uit te voeren op naleving van de arbeidsvoorwaarden, door een actieve bemiddeling en door de lagere schakel in de keten tot naleving aan te zetten.
In theorie lijkt bovenstaande afdoende om de overtredingen bij (onder)aanbestedingen ook in onze Gemeente tegen te gaan maar of dit lukt hangt mede af van het pro actief handelen van ons college voor en tijdens de aanbesteding. In de wereld van de aanbestedingen zal door de invoeren van 1 wet niet zomaar de bestaande praktijk veranderen. Niet de prijs zal leidend moeten zijn bij (onder)aanbestedingen maar de kwaliteit waarbij werknemers conform cao worden betaald.
De PvdA fractie dringt er dan ook bij het college op aan om bij projecten waarbij de Gemeente opdrachtgever is er voor te zorgen dat uitbuiting, onderbetaling en schijnconstructies niet meer voorkomen. Dit betekent dat de contracten duidelijk voorwaarden moeten bevatten richting de aanbesteder en dat de Gemeente er ook op toe ziet dat de voorwaarden voor 100% worden nageleefd. Dit betekent ook dat bij geconstateerde overtredingen de Gemeente direct actie onderneemt om een einde te maken aan de malversaties. Bovenstaande geldt natuurlijk evenzeer bij projecten die de Gemeente uitvoert in samenwerking met andere overheden en partijen.
Onze Gemeente heeft niet alleen een voorbeeld functie als werkgever maar evenzeer als opdrachtgever bij projecten. Eerlijk en goed werk, daar gaat de PvdA voor.
Jan Pieter Loopstra, raadslid
