10 voorstellen voor aanpak armoede

Armoede is in Nederland een omvangrijk probleem en in Groningen in het bijzonder. In Groningen groeien ruim 4300 kinderen op in armoede. Ook veel volwassenen leven van een minimuminkomen, maar liefst 17% van alle volwassenen. Onverteerbaar voor de PvdA. De aanpak van armoede vraagt om nieuwe bezieling en concrete voorstellen. De PvdA vindt het van groot belang dat wordt ingezet op beide aspecten van armoede: bestaanszekerheid door voldoende inkomen en zorgen dat iedereen zoveel mogelijk mee kan doen

Dat begint bij een heldere en beknopte analyse van armoedeproblematiek, de wil om het anders te doen en concrete voorstellen om het aan te kunnen pakken.

“Aanpak armoede vraagt om nieuwe bezieling en concrete voorstellen”

Hoogtepunten

1. Iedereen een dak boven het hoofd (Housing first).
2. Jongeren met schulden en/of zonder thuis krijgen een bouwbudget om aan hun toekomst te bouwen.
3. Tegemoetkoming voor mensen in armoede met een hoge energierekening en compensatie koopkrachtverlies.
4. Het minimumloon is te laag. De gemeente geeft wel het goede voorbeeld als werkgever en verhoogt het minimumloon naar 14 euro.

Armoede een omvangrijk probleem
Armoede is in Nederland een omvangrijk probleem en in Groningen in het bijzonder. Maar liefst 1 op de 8 kinderen in Groningen groeit in armoede op. Dat zijn in totaal 4300 kinderen. Ook veel volwassenen leven van een minimuminkomen, maar liefst 17% van alle volwassenen. Groningen behoort daarmee tot de top 5 steden met de meeste huishoudens om minimumniveau. Van het aantal mensen in armoede heeft 39% een bijstandsuitkering, 18% werk en 39% behoort tot een overige doelgroep (bijvoorbeeld ZZP, mensen met een WW-uitkering, WIA, AOW of geen werk). Armoede is dus lang niet alleen aan de orde bij mensen die in de bijstand zitten en die goed bij de gemeente in beeld zijn. De PvdA wil alle mensen die in armoede leven, en in het bijzonder kinderen, perspectief bieden en zekerheid van bestaan.

Armoede begint met een gebrek aan geld, aan voldoende inkomen om te voorzien in de dagelijkse behoeften. De huur is eigenlijk elke maand te hoog, de tandarts te duur, een nieuwe winterjas zit er dit jaar wederom niet in. Laat staan een cadeautje voor een verjaardag, om van vakantie maar helemaal te zwijgen.

Maar armoede is meer dan te weinig geld hebben. Langdurige armoede tast de menselijke waardigheid en het levensgeluk aan. Leven in armoede betekent voor veel mensen ook sociale uitsluiting, niet mee kunnen doen. Want als er geen geld is voor een kinderfeestje of het lidmaatschap van de sportclub of de muziekvereniging, ligt eenzaamheid op de loer. Voor kinderen, maar zeker ook voor ouderen.

Oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken voor het aantal mensen dat in armoede leeft. In de eerste plaats constateren wij dat, ondanks dat er veel banen bijkomen in Groningen, veel van deze banen in bijvoorbeeld de ICT of de zorg, niet bereikbaar zijn voor mensen met een MBO 1 of 2 opleiding of met weinig werkervaring. Je moet vaak minstens MBO 3-niveau of hoger hebben om een baan te krijgen. Zo’n 6000 Groningers zitten al langdurig in een uitkeringssituatie.

Daarnaast zien we dat de flexibilisering van de arbeidsmarkt ook zijn sporen nalaat. Mensen hoppen van baantje naar baantje, met korte contracten, zonder afdoende sociale bescherming. ZZP’ers verdienen te weinig om fatsoenlijk rond te komen en hebben geregeld geen arbeidsongeschiktheidsverzekering of pensioenvoorziening. De afgelopen jaren is de schuldenproblematiek toegenomen; ook gezondheidsproblemen en stress spelen een rol.

Tegelijkertijd zien we dat voor veel mensen de kosten om ‘mee te kunnen doen’ steeds hoger worden. Ook voor kinderen. Sociale activiteiten worden kostbaarder: dure schoolreisjes en luxe verjaardagsfeestjes, maar ook mobiele telefoons en merkkleding. Gebrek aan geld leidt zo rechtstreeks tot gebrek aan sociaal contact en eigenwaarde.

En dan is er het fenomeen dat armoede over gaat van generatie op generatie. Schooladviezen voor kinderen correleren steeds vaker met het opleidings- en inkomensniveau van de ouders. Economische achterstand gaat steeds vaker hand in hand met sociale en culturele armoede. De hoogproductieve economie en een veeleisende samenleving kent zo steeds meer afvallers.

Aanpak
Deze achteruitgang is voor de PvdA onverteerbaar. Iedere Groninger telt mee en heeft recht op een menswaardig bestaan. Daarom is armoedebestrijding altijd een speerpunt van de PvdA. Ook de afgelopen jaren hebben we daar hard aan gewerkt. Maar de problemen zijn hardnekkig en er moet de komende jaren meer gebeuren om tot een serieuze kentering te komen. Om vooruitgang voor iedereen mogelijk te maken. De PvdA vindt het daarom van groot belang dat wordt ingezet op beide aspecten van armoede: bestaanszekerheid door voldoende inkomen en zorgen dat iedereen zoveel mogelijk mee kan doen. Dit betekent een structurele aanpak van armoede waarbij we pleiten voor de volgende 10 punten.

Concrete voorstellen
1. Aandacht voor alle mensen in armoede
Veel gemeentelijk beleid richt zich op bijstandsgerechtigden, maar armoede is veel omvangrijker dan alleen bijstandsgerechtigden. Er is ook armoede onder werkenden met een minimuminkomen, ZZP’ers, mensen met een AOW-uitkering. Zij weten vaak de gemeente niet te vinden, kennen de regelingen niet en maken er geen gebruik van. De PvdA wil daarom een aanvalsplan om alle mensen in armoede te bereiken zodat zij gebruik kunnen maken van de inkomensregelingen, scholingsmogelijkheden en begeleiding naar werk van de gemeente. We benaderen werkgevers, werknemersorganisaties en administratiekantoren om mensen van goede informatie te voorzien. En bij al het handelen van de gemeente richten we ons op de brede groep mensen die in armoede leeft.

2. De gemeente behandelt mensen in armoede met respect
De gemeente praat niet over maar mét de mensen om wie het gaat. Met respect en fatsoen. Armoede pakken we aan samen met de mensen die met armoede kampen. De gemeente luistert naar wat zij nodig hebben om rond te kunnen komen of weer actief te worden. We helpen mensen om de stap naar werk of een opleiding te maken, om zo structureel hun levenssituatie te veranderen. We maken gebruik van ervaringsdeskundigen.

3. Hoger minimumloon en bijstand
Het minimumloon is te laag om van te leven. Daarom moet het minimumloon stapsgewijs worden verhoogd naar 14 euro per uur. Wat de PvdA betreft wachten we daar niet mee tot 2024 maar beginnen we al in 2022. Ook de bijstand en AOW moeten gekoppeld zijn aan het minimumloon zodat mensen iedere maand meer in de portemonnee overhouden. Een hoger minimumloon en hoger niveau van uitkeringen is rand voorwaardelijk voor een fatsoenlijk armoedebeleid in Nederland. We zullen hierop blijven aandringen in de Tweede Kamer en als wethouders bij het Rijk. Bovenal geeft de gemeente als werkgever wel het goede voorbeeld en verhoogt het minimumloon naar 14 euro.

4. Iedereen doet mee
De PvdA vindt het belangrijk dat iedereen, ondanks zijn inkomenspositie mee kan doen.

• Er is al een Jeugdsportfonds en jeugdcultuurfonds maar ook voor volwassenen geldt dat iedereen moet kunnen sporten, kan deelnemen aan toneel of muziek. Daarom wil de PvdA dat de gemeente structureel investeert in een Fonds Sport en Cultuur waar iedereen die een minimuminkomen heeft, gebruik van kan maken.
• De afgelopen jaren is dankzij inzet van de PvdA veel extra zomeractiviteiten in de wijken georganiseerd voor kinderen die niet op vakantie kunnen, door geldgebrek of vanwege Corona. De PvdA koestert de buurtspeelvoorzieningen en wil de komende jaren veel extra activiteiten mogelijk maken.
• Wij stimuleren nieuwe initiatieven voor nieuwe ontmoetingsplekken en buurtrestaurants in de buurt waar mensen ook met een smalle beurs elkaar kunnen ontmoeten. Denk aan Van Houten, de Michi Noeki in de Oosterparkwijk, Backbone in Vinkhuizen en de buitenfitness en beweegroutes.

5. Werk voor iedereen
Iedereen moet kunnen werken en een fatsoenlijk inkomen kunnen verdienen om een toekomst op te kunnen bouwen. Werk leidt tot veel sociale contacten en geeft waardering.

• Daarom wil de PvdA de basisbaan voortzetten en verder uitbreiden in de gemeente Groningen, naar uiteindelijk 500 in de arbeidsmarktregio.
• Mensen die nog wel de stap kunnen maken naar het reguliere bedrijfsleven kunnen werkend leren (praktijkleren) met een MBO-diploma. Daar kunnen honderden mensen per jaar gebruik van maken.
• Mensen die al jarenlang werkzoekend zijn kunnen in hun eigen wijk worden begeleid en bijv. een opleiding volgen. Ook krijgen ze eerst hulp bij schuldenproblematiek.
• De gemeente toont het goede voorbeeld als werkgever, verhoogt het minimumloon naar 14 euro, maakt geen gebruik van payrollingconstructies en neemt op initiatief van de PvdA schoonmakers in eigen dienst met meer loon en betere arbeidsvoorwaarden.

6. Kansen voor kinderen
Je postcode mag niet bepalend zijn voor je kansen in het leven of hoe oud je wordt (voetnoot verschil). De kansenongelijkheid is daarentegen de afgelopen decennia toegenomen. De PvdA wil inzetten op gelijke kansen door ongelijk te investeren.

• Scholen met veel kinderen die in armoede opgroeien krijgen geld van de gemeente voor de verlengde schooldag: naschoolse programma’s gericht op taal, sport, bewegen, cultuur of techniek. In het voortgezet onderwijs zetten we in op campussen.
• De gemeente betaalt brugfunctionarissen in het basis en voortgezet onderwijs die de brug slaan tussen school en thuis en kunnen signaleren als een kind iets nodig heeft, bijv. een laptop om thuis te leren of dat er problemen zijn thuis. De PvdA wil de komende jaren in de gemeente de brugfunctionarissen en verlengde schooldagen uitbreiden.
• Wij streven er naar dat kinderen van verschillende komaf samen naar school gaan en zoveel mogelijk in de eigen buurt. We zetten de beste schoolgebouwen neer voor onze kinderen, juist in buurten waar kinderen dat het hardst nodig hebben. De Borgmanschool in de Oosterparkwijk is een lichtend voorbeeld.
• Ieder kind, of de ouders nu werken of niet, kan 4 dagdelen naar kinderopvang of peuterspeelzaal.
• De ouderbijdrage voor school en activiteiten is vrijwillig. Op initiatief van de PvdA hebben scholen afgesproken geen dure schoolreizen meer te organiseren in het VO. Nut en noodzaak moeten voorop staan, de kosten worden beheerst en de bijdrage is vrijwillig.
• De gemeente zorgt via de Stadjerspas voor huiswerkbegeleiding voor jongeren die dat niet kunnen betalen.

7. Bouwen aan de toekomst van jongeren
Het is belangrijk dat jongeren die in de schulden zitten of dakloos zijn geworden niet gegijzeld blijven in hun situatie maar perspectief krijgen. De PvdA wil daarom een pilot met een bouwbudget voor jongeren. Dit houdt het volgende in. Jongeren krijgen een jaarlang een uitkering vanuit vertrouwen; een bouwdepot waarmee ze hun leven weer kunnen opbouwen.

8. Aanpak in de wijken
Veel minima wonen in de noordelijke stadswijken, geregeld gaat armoede van generatie op generatie door. De PvdA wil dat doorbreken. In de wijkvernieuwing en Regiodeal noord willen we inzetten op de verbetering van woningen en energielasten en mensen weer perspectief geven met begeleiding, scholing en werk. Mensen uit de wijk krijgen voorrang bij bouwprojecten of sociale projecten. En iedereen die dat wil en nodig heeft krijgt naast inkomensondersteuning ook begeleiding van een mentor om de stap te zetten naar een opleiding, werk of vrijwilligerswerk.

9. Energiearmoede en compensatie
Veel Groningers die net rond kunnen komen, hebben een zware winter met de gasprijzen die zo sterk zijn gestegen. Mensen zullen soms letterlijk in de kou komen. De PvdA vindt dat onverteerbaar. De PvdA wil daarom mensen compenseren zodat ze direct meer geld overhouden in de portemonnee. Bijvoorbeeld door een eenmalige uitkering en/of structureel kwijtscheldingsregelingen van gemeentelijke belastingen te verruimen. Voor de langer termijn wil de PvdA een Fonds energiearmoede. Dit fonds wordt gevuld door opbrengsten van windmolenparken en zonneweides. Met dit fonds kunnen mensen die dat niet zelf kunnen opbrengen geholpen hun huis te verduurzamen, bijv. isolatiemaatregelen, zonnepanelen of een warmtepomp aanleggen.

 10. Housing First
Het aantal daklozen mensen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. De PvdA wil dat in Groningen niemand op straat slaapt. We zorgen ervoor dat mensen als eerste een dak boven het hoofd krijgen (Housing First). Een dak boven je hoofd staat namelijk aan de basis van je bestaan. Pas als je weer een thuis hebt ontstaat de basis en rust om aan de problemen op meerdere leefgebieden te werken. In Scandinavië is het concept ‘Housing First’ al erg succesvol gebleken in de aanpak van dakloosheid en mensen weer perspectief bieden. Ook in Groningen hebben we gezien wat voor positief effect het had op mensen zonder thuis toen zij in het begin van de coronacrisis werden opgevangen in hotels. Daarom willen we voor alle daklozen mensen in Groningen als eerste een dak boven het hoofd met goede begeleiding.